ابو بصير گويد:

در سال وفات امام صادق عليه السلام خدمت موسى بن جعفر عليه السلام رسيدم و عرضكردم قربانت، چرا شما گوسفندى كشتيد، در صورتى كه فلانى شتر كشت؟ فرمود: اى ابا محمد؟ همانا نوح عليه السلام در كشتى نشست و هر چه خدا خواهد در كشتى بود (انسان و حيوان و متاع بسيارى بود) و كشتى مأموريت داشت و گرد خانه كعبه طواف كرد و همان طواف نساء بود و نوح عليه السلام كشتى را بخود واگذاشته بود خداى عز و جل بكوهها وحى فرمود: كه من كشتى بنده‏ام نوح را روى يكى از شما مينهم، كوهها گردن كشيدند و سرافرازى كردند، ولى كوه جودى فروتنى كرد، و آن كوهى است نزد شما، پس كشتى سينه بر آن كوه گذاشت.
آن هنگام نوح عليه السلام بلغت سريانى فرمود:
يا مارى اتقن‏
يعنى پروردگارا اصلاح كن.
راوى گويد: من گمان كردم كه موسى بن جعفر عليه السلام بخود كنايه زد (يعنى مقصودش اين بود كه من هم از كشتن گوسفند قصدم تواضع براى خدا بود. چنانچه پيغمبر صلى اللَّه عليه و آله هم دوغ مخلوط بعسل را براى تواضع نياشاميد).

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 189

امام صادق عليه السّلام فرمود:

«در آنچه خداى عز و جل بداود وحى فرمود، اين بود كه: اى داود چنان كه نزديكترين

مردم بخدا متواضعانند، دورترين مردم از خدا هم متكبرانند.»

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 188

امام‏ رضا (ع) فرمود كه پدرم موسى بن جعفر از ابو عبد اللّه (ع) روايت‏ فرموده:

“پيوند با خويشاوندان و اخلاق نيكو باعث فراوانى ايمان مى‏ شود.”

صحيفة الإمام الرضا عليه السلام / ترجمه حجازى ؛ ص109

عبّاس بن هلال روايت كرده كه علىّ‏ بن‏ موسى‏ عليهما السّلام از پیامبر(ص) نقل کرد که فرمود:

“تا هنگام مرگ پنج چيز را ترك نمى‏ كنم: خوردن طعام، نشسته بر روى زمين با بردگان، و سوار شدن بر

حمار با پالان، و دوشيدن شير بز با دستهاى خود، وپوشيدن لباس پشمينه، و سلام كردن بر كودكان،

كه پس از من سنّت گردد.”

ترجمه عيون أخبار الرضا عليه السلام ؛ ج‏2 ؛ ص151

 حسين بن خالد گويد امام هشتم (ع)  فرمود:

“كسى كه ورع ندارد دين ندارد، كسى كه تقيه ندارد ايمان ندارد براستى گرامى‏ترين شما نزد خدا آن كس باشد

كه بيشتر تقيه كند، باو عرض شد تا كى؟ فرمود تا وقت معينى كه روز خروج قائم ما باشد، هر كس پيش از خروج

قائم ما تقيه را واگذارد از ما نيست، عرض شد يا ابن رسول اللَّه قائم شما خانواده كيست؟ فرمود چهارمين فرزند

من زاده سيده كنيزان، خداى بوى زمين را از هر خلافى پاك كند و از هر ستمى منزه دارد و اوست همان كسى كه

مردم در ولادتش شك كنند و او است كه پيش از خروجش غيبت دارد و چون خروج كند زمين بنور او درخشان گردد

و ترازوى عدالت ميان مردم بگذارد و هيچ كس بديگرى ستم نكند و او است كسى كه زمين براى او بهم پيچيده‏ و

سايه ندارد و او است كسى كه جارچى از آسمان بنام وى فرياد كند كه همه اهل زمين دعوت بسوى او را بشنوند

، گويند هلا حجت خدا بحقيقت آشكار شد نزد خانه خدا، او را پيروى كنيد كه حق با او و در او است و اينست تفسير

گفته خداى عز و جل (در سوره شعراء آيه 4) «اگر بخواهيم آيه‏اى از آسمان بر آنها فرود آوريم كه براى آن گردن نهند»

كمال الدين / ج‏2 ؛ ص42

ترك نماز يا بزرگترين نشانه تكبر

در خطبه حضرت زهرا (عليها السلام) كه در مسجد مدينه ايراد گرديده فلسفه نماز را تطهير انسان از تكبر بيان داشته، مى فرمايد:

«فجعل الله الايمان تطهيراً لكم من الشرك و الصّلاة تنزيهاً لكم عن الكبر … ».

يعنى خداوند متعال ايمان (به مبدأ و معاد و پيامبران) را باعث پاكى انسان از شرك قرار داد و فريضه نماز را به جهت پاكى از تكبر مقرر فرمود.

بنابر اين از ديدگان حضرت زهرا (عليها السلام) فلسفه نماز دور شدن انسان از صفت تكبر و خودخواهى است و اهميت نماز از اين شعر به خوبى روشن مى شود كه شاعر مى گويد:

شيطان كه رانده شد به جز از يك خطا نكرد *** خود را براى سجده آدم رضا نكرد

شيطان هزار مرتبه بهتر ز بى نماز *** آن سجده بهر آدم و اين بر خدا نكرد
و همچنين در نهج البلاغه آمده كه على (عليه السلام) فلسفه نماز را چنين بيان كرده:

«نماز را به پا داريد، و محافظت آن را بر عهده گيريد (زياد به آن توجه كنيد) و بسيار نماز بخوانيد و به وسيله آن به خدا تقرّب جوئيد، زيرا نماز به عنوان فريضه واجب در اوقات مختلف شبانه روز بر مؤمنان مقرّر شده است».

مگر جواب اهل جهنم را كه در برابر اين پرسش قرار مى گيرند كه: «چه چيز شما را به جهنم كشانيد؟» نشنيده ايد كه مى گويند: «ما از نمازگزاران نبوديم … ».

نماز گناهان را همچون برگهاى پائيزى مى ريزد و غل و زنجيرهاى معاصى را از گردنها مى گشايد.

پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) «نماز را به چشمه آب گرمى كه بر در خانه كسى باشد و شبانه روزى پنج بار خود را در آن شستشو دهد تشبيه كرده است» كه بدون ترديد چرك و آلودگى در بدن چنين كسى باقى نخواهد ماند (خاصيت نماز نيز چنين است كه با اداى آن در پنج وقت هيچگونه گناهى براى انسان باقى نخواهد ماند. كنايه از اينكه از هر نمازى تا نماز ديگر مصونيّتى از گناه براى انسان به وجود مى آيد).

قدر نماز را آن كسانى مى دانند كه زينتهاى دنيا و متاع اندك آن آنها را (فريب ندهد و) به خود مشغول نسازد و مال و اولادشان كه نور چشمشان محسوب مى شود، آنها را از ياد خدا غافل نكند.

چنانكه در اين باره خداوند متعال مى فرمايد:

«مردانى هستند كه تجارت و داد و ستد آنان را، از ياد خدا، و برپا داشتن نماز و پرداخت زكات باز نمى دارد.

رسول خدا (صلى الله عليه وآله وسلم) بعد از بشارت به بهشت، خود را در مورد نماز به زحمت انداخته بود، زيرا خداوند به او فرموده بود: خانواده خويش را به نماز فرمان ده، و در اجراى آن شكيبا باش. زيرا آن حضرت پى در پى اهل بيت خود را به نماز امر مى كرد و خود نيز در انجام آن كوشا و مقاوم بود.

آرزوی جبریئل/ حسینی زفره ای

1ـ محمد بن سنان از امام هشتم على بن موسى الرّضا (عليه السلام) روايت مى كند كه حضرت در جواب مسائلى كه از او پرسيده بودند از جمله علت نماز فرمود:

بدرستى كه (فلسفه و علت) نماز، عبارت است از اقرار و اعتراف نمازگزار به ربوبيّت خداوند متعال و شريك و مانند قرار ندادن براى او و ايستادن در مقابل خداوند از روى ذلت و نهايت تواضع، و طلب آمرزش كردن از گناهان گذشته و نهادن صورت بر روى زمين در هر روز به جهت بزرگى و عظمت خداوند.

ديگر اينكه نماز باعث تداوم ياد خدا است در شبانه روز، تا اينكه بنده هيچگاه خالق و مدبّر خويش را فراموش نكند، و اين ياد خدا و ايستادن عاجزانه در برابر او موجب ترك معصيت و مانع از هرگونه فساد مى گردد.
2ـ از امام صادق (عليه السلام) روايت شده كه فرمود: هنگامى كه آدم (عليه السلام) از بهشت بيرون شد خط سياهى در بدن او پديد آمد كه سرتاپاى او را فرا گرفت، پس آدم بسيار گريست و محزون گرديد بر آنچه ظاهر شده بود در او، پس جبرئيل به نزد او آمد و گفت براى چه گريه مى كنى؟ آدم جواب داد: بخاطر سياهى كه در بدنم پيدا شده جبرئيل گفت برخيز و نماز بخوان كه الآن وقت نماز اول (يعنى نماز صبح) است. آدم چون نماز صبح را به جاى آورد سياهى صورتش تا به سينه برطرف شد پس در وقت نماز دوم (ظهر) آمد و گفت اى آدم برخيز و نماز بگذار كه الآن وقت نماز دوم است. چون نماز دوم را به جاى آورد سياهى فرود آمد تا به نافش رسيد. پس از آن در وقت نماز عصر آمد و گفت اى آدم برخيز و نماز بگذار كه الآن وقت نماز سوم است. آدم نماز سوم را هم به جاى آورد سياهى فرود آمد تا رسيد به زانوهايش. آنگاه در وقت نماز چهارم (مغرب) آمد و گفت اى آدم برخيز و نماز بخوان كه اين هنگام وقت نماز چهارم است آدم برخاست و نماز مغرب را بجاى آورد. سياهى آمد تا به پاهايش رسيد. سپس در وقت نماز پنجم آمد و گفت اى آدم برخيز و نماز بگذار كه الآن وقت نماز پنجم است. چون نماز پنجم را نيز به جاى آورد همه سياهى از بدنش برطرف شد، پس آدم به حمد و سپاس خدا پرداخت.

سپس جبرئيل گفت اى آدم مَثَل فرزندان تو در اين نماز مانند مَثَل تو است در اين سياهى، هر كه از فرزندان تو در هر روز و شب پنج نماز بخواند بيرون مى آيد از گناهانش همچنانكه تو از اين سياهى بيرون آمدى.

آرزوی جبریئل/ حسینی زفره ای