امير المؤمنين عليه السّلام فرمود:

“نخستين چيزى كه در آخرت به آن آغاز ميكنند، صدقه آب است- يعنى در بارۀ ثواب آن-.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه؛ ج‌2، ص: 371

جابر گويد: خدمت امام باقر عليه السلام، رسيدم، حضرت فرمود:

اى جابر بخدا كه من غمگين و دلگرفته‏ام، عرضكردم: قربانت، گرفتارى و غم دل شما چيست؟ فرمود: اى جابر! همانا خالص و صافى‏ دين خدا

بدل هر كه در آيد، دلش از غير او بگردد، اى جابر! دنيا چيست و اميد دارى چه باشد؟ مگر دنيا غير از خوراكى است كه خوردى يا جامه‏ئى كه

پوشيدى يا زنى كه باو رسيدى؟.

اى جابر! همانا مؤمنين بماندن در دنيا اطمينان نكردند، و از رسيدن بآخرت ايمن نگشتند.

اى جابر! آخرت خانه ثباتست و دنيا خانه نابودى و زوال، ولى أهل دنيا غافلند و گويا مؤمنانند كه فقيه و اهل تفكر و عبرتند: آنچه با گوشهاى

خود شنوند، ايشان را از ياد خداى- جل اسمه- كر نكند و هر زينتى كه چشمشان بيند از ياد خدا كورشان ندارد، پس بثواب آخرت رسيدند،

چنان كه باين دانش رسيدند.

و بدان اى جابر كه اهل تقوى كم هزينه‏ترين اهل دنيايند و ترا از همه بيشتر يارى كنند، تا تذكر دهى ياريت كنند و اگر فراموش كنى يادت آورند.

امر خداى را گويند و بر امر خدا ايستادگى دارند، براى دوستى پروردگارشان دل از همه چيز كنده و بخاطر اطاعت مالك خويش از دنيا در هراسند

و از صميم دل بسوى خداى عز و جل و محبت او متوجه گشته و دانستند كه هدف اصلى همين است، بخاطر عظمت شأنى كه دارد پس دنيا را

چون بار اندازى دان كه در آن بار انداخته و سپس كوچ خواهى كرد. يا مانند ترقى و كمالى كه در خواب بآن رسيده و چون بيدارشده‏ئى چيزى از

آن ندارى. من اين را بعنوان مثل برايت گفتم، زيرا دنيا در نظر خردمندان و خداشناسان مانند سايه بعد از ظهر است.

اى جابر! آنچه را خداى جل و عز از دين و حكمتش بتو سپرده حفظ كن و از آنچه برايت نزد خداست مپرس، جز آنچه براى او نزد تو است (يعنى

ثواب و پاداش او باندازه دين نگهدارى خودت باشد) و اگر دنيا در نظرت غير از آنچه گفتم باشد، بايد بخانه عذر خواهى روى (و از عقيده سوء

خود استغفار كنى).

بجان خودم كه بسا شخصى كه بچيزى حريص است و چون بدستش آيد، بسبب آن بدبخت شود، و بسا شخصى كه چيزى را ناخوش دارد و

چون بآن رسد مايه سعادتش گردد، اينست كه خداى عز و جل فرمايد «تا خدا مؤمنان را تصفيه كند و كافران را كاهش دهد، 141 سوره 3».

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 201

على بن الحسين صلوات اللَّه عليهما فرمود:

دنيا پشت كرده كوچ ميكند و آخرت روى آورده مى‏آيد و براى هر يك از اين دو فرزندانى است، شما از فرزندان آخرت باشيد و

از فرزندان دنيا نباشيد و از زاهدين در دنيا و راغبين در آخرت باشيد.

همانا زاهدين در دنيا زمين را بستر خود گرفتند و خاك را فرش و آب را بوى خوش خود و خويشتن را از دنيا قيچى كردند.

همانا هر كه مشتاق بهشت شود، از شهوتها فراموش كند و هر كه از دوزخ بترسد از محرمات رو گرداند و هر كه در دنيا زهد

ورزد، مصيبتها بر او آسان شود.

همانا خدا را بندگانى است كه گويا اهل بهشت را جاودان در بهشت ديده و اهل دوزخ را در دوزخ گرفتار عذاب ديده‏اند، مردم

از شر آنها در امانند، دلشان غمگين است، عفت نفس دارند، حاجاتشان سبك است، چند روزى صبر كردند و باستراحت

طولانى قيامت رسيدند.

اما شب گامهايشان براى عبادت صف كشيده، اشكشان بر چهره جاريست و بپروردگار خويش پناه برند و براى آزادى خود(از

آتش دوزخ) كوشش كنند.

و اما روز خويشتن دارانى باشند، دانشمند، نيكوكار و پرهيزگار، در لاغرى مانند چوبه تيرى كه ترس از عبادت آنها را تراشيده،

هر كه بآنها نگرد، گويد بيمارند- در صورتى كه بيمارى ندارند- يا گويند ديوانه‏اند، در صورتى كه بامر بزرگى كه ياد آتش دوزخ و

وضع آنست گرفتارند.

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 199

از على بن الحسين عليهما السلام پرسيدند، كدام عمل نزد خداى عز و جل بهتر است؟ فرمود هيچ عملى بعد از معرفت خداى جل و عز و رسولش بهتر از بغض

دنيا نيست، و براى آن شعبه‏هاى بسياريست و براى گناهان (نافرمانيهاى خدا) شعبه‏هاى بسياريست:

نخستين نافرمانى كه خدا را نمودند تكبر بود و آن نافرمانى شيطان بود، زمانى كه سر پيچى و گردنفرازى كرد و از كافران گشت.

و ديگر حرص است كه نافرمانى آدم و حوا بود، زمانى كه خداى عز و جل بآنها فرمود: «از هر چه خواهيد بخوريد ولى باين درخت نزديك مشويد كه از ستمكاران

باشيد، 25- سوره 2» پس آدم و حوا چيزى را گرفتند كه بدان احتياج نداشتند، و اين خصلت تا روز قيامت در ذريه آنها رخنه كرد، از اين رو و بيشتر آنچه را آدميزاد

ميطلبد بدان احتياج ندارد.

و ديگر حسد است كه نافرمانى پسر آدم (قابيل) بود، زمانى كه به برادرش (هابيل) حسد برد و او را كشت، و از اين نافرمانيها دوستى زنان و دوستى دنيا

و دوستى رياست و دوستى استراحت و دوستى‏ سخن گفتن و دوستى سرورى و ثروت منشعب گشت، و اينها هفت خصلت است كه همگى در دوستى

دنيا گرد آمده‏اند، از اين رو پيغمبران و دانشمندان بعد از شناختن اين مطلب گفتند: دوستى دنيا سر هر خطا و گناهست و دنيا دو گونه است: دنياى

رساننده و دنياى ملعون (يعنى دنيائى كه انسان را بطاعت و قرب خدا ميرساند بقدر كفاف است كه آن ممدوح و پسنديده است و دنيائى كه بيش از مقدار

كفاف و زيادتر از احتياجست كه آن مايه لعنت و دورى از رحمت خداست).

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 198

امام صادق عليه السلام فرمود:

“چون خدا خير بنده‏ئى را خواهد، او را نسبت بدنيا بى‏رغبت و نسبت بدين دانشمند كند. و بعيوب دنيا بينايش سازد، و

بهر كه اين خصلتها داده شود، خير دنيا و آخرت داده شده، و فرمود: هيچ كس حق را در راهى بهتر از زهد دنيا نجسته

است و آن ضد مطلوب دشمنان حق است.”

راوى گويد: عرضكردم: قربانت، آنها از چه راه ميجويند؟

فرمود: از رغبت بدنيا. و فرمود آيا شخص پر صبر كريمى نيست؟ همانا دنيا چند روز اندكست، همانا حرامست بر شما كه مزه ايمان

چشيد جز آنكه نسبت بدنيا بى‏رغبت شويد.

و شنيدم امام صادق عليه السلام ميفرمود:

“چون مؤمن از دنيا كنار كشد، رفعت پيدا كند و شيرينى محبت خدارا دريابد، و نزد اهل دنيا ديوانه نمايد، در صورتى كه شيرينى محبت

خدا بآنها آميخته شده كه بچيز ديگر مشغول نشوند.”

و شنيدم ميفرمود:” زمانى كه دل صفا پيدا كند، زمين برايش تنگ شود. تا آنجا كه پرواز كند.“
أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 197

امام صادق عليه السلام فرمود:

“همه خير در خانه‏ئى نهاده شده و كليدش را زهد و بى‏رغبتى بدنيا قرار داده‏اند.”

سپس فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود:

“مرد شيرينى ايمان را در قلبش نمييابد، تا آنكه باكش نباشد كه چه كسى دنيا را خورد.”

آنگاه امام صادق عليه السلام فرمود:

“شناختن شيرينى ايمان بر دلهاى شما حرامست، تا بدنيا بى‏رغبت شود.”

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 194

مردى از على بن الحسين عليهما السلام در باره زهد پرسيد، فرمود :

(زهد ده چيز است، (و درجاتى دارد) بالاترين درجه زهد پست ترين درجه ورع و بالاترين درجه ورع پست ترين درجه يقين و بالاترين

درجه يقين پست‏ترين درجه رضاست، همانا تمام زهد در يك آيه از كتاب خداى عز و جل است: «تا بر آنچه از دست شما رفته

افسوس نخوريد و بآنچه بشما رسيده شادى نكنيد، 23 سوره 57».)

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى، ج‏3، ص: 195