و رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود:

“هيچ چيزى مانند شحّ يعنى بخل شديد اسلام شخص را تباه نميسازد،

سپس فرمود:

همانا كه اين شحّ حركت خفيف و نامحسوسى مانند حركت مور، و انواع و شاخه‌هائى مانند انواع و شاخه‌هاى دام صياد دارد.”

و امير المؤمنين عليه السّلام فرمود:

“چون خداى عزّ و جلّ را به بنده‌اى كارى نباشد، او را گرفتار بخل ميسازد.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه، ج‌2، ص: 370‌

و از فضل بن ابى قرّه سمندى روايت شده است، كه گفت: امام صادق عليه السّلام مرا فرمود:

آيا ميدانى شحيح كيست؟ گفتم: او بخيل است.

امام فرمود:

“شحّ شديدتر از بخل است، زيرا بخيل نسبت به چيزى كه در دست خود دارد بخل ميورزد، و شحيح

هم به آنچه در دست مردم است، و هم به آنچه در دست خود او است بخل ميكند، چندان كه چيزى

را در دست مردم نمى‌بيند مگر آنكه آرزو ميكند كه آن چيز چه از طريق حلال و چه از راه حرام متعلّق

به او باشد و به آنچه خداى عزّ و جلّ روزى او ساخته است قناعت نميكند.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه، ج‌2، ص: 369‌

و رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود:

“كسى كه زكات واجب را از‌ مال خود بپردازد، و دست عطا در قوم خود بگشايد، بخيل نيست، بلكه

بخيل «حقيقت بخيل» كسى است كه زكات واجب را از مال خود نپردازد، و دست عطا در قوم خود

نگشايد در حالى كه در موارد ديگر تبذير كند.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه، ج‌2، ص: 369‌

و امام صادق عليه السّلام در معنى قول خداى عزّ و جلّ «كذلك يريهم اللّٰه اعمالهم حسرات عليهم» فرمود:

اين همان كسى است كه مال خود را بجا ميگذارد، و در اثر بخل در راه طاعت خداى عزّ و جلّ انفاق نمى‌كند،

و آنگاه ميميرد، و آن مال را براى كسى ميگذارد كه آن را در طاعت خداى عزّ و جلّ يا معصيت خدا به كار مى‌بندد،

پس اگر آن را در طاعت خدا به كار بست، مالدار بخيل مال خود را در ميزان عمل ديگرى مى‌بيند، و آن را بصورت

حسرتى مينگرد، در صورتى كه مال متعلّق به او بوده است. و اگر آن را در معصيت خداى عزّ و جلّ بكار بست،در

حقيقت اين همان مالدار بوده است كه او را بوسيله مال خود نيرو بخشيده است تا آن را در معصيت خداى

عزّ و جلّ بكار برده است.

من لا يحضره الفقيه - ترجمه، ج‌2، ص: 368‌

و امام صادق عليه السّلام فرمودند:

“كيست كه چهار چيز را به بهاى چهار خانه در بهشت براى من ضمانت كند؟ و آن چهار چنين

است: انفاق كن و از فقر مترس، و داد مردم را از خود بستان، و صلح و سلام را در جهان

برملا ساز، و مجادله‌ را، اگر چه بر حقّ باشى، واگذار.”

و رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود:

“كسى كه به گرفتن پاداش يقين داشته باشد دلش در انفاق سخاوتمند مى‌شود.”

و خداى عزّ و جلّ فرموده است:

“و هر چه را كه انفاق كنيد خدا آن را پاداش ميدهد، و او بهترين روزى دهندگان است.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه، ج‌2، ص: 368‌

امام صادق عليه السّلام فرمود:

“بهترين شما سخاوتمندانتان، و بدترينتان بخيلانتانند. و نشان خلوص ايمان نيكى در بارۀ برادران و سعى

در برآوردن حوائج ايشان است، و خدا شخص نيكوكار در بارۀ دوستان و برادران را دوست ميدارد، و اين

صفت موجب به خاك سودن بينى شيطان، و دور شدن از آتش آن جهان، و دخول در بهشت جاودان است.”

سپس فرمود:

اى جميل، اين معنى را به اشراف اصحابت گزارش كن. گفتم: فدايت شوم، اشراف اصحابم كيانند؟ فرمود: آنان نيكوكاران

در بارۀ دوستان و برادران در سختى و رفاهند.

آنگاه فرمود: اى جميل، آگاه‌ باش كه صاحب اموال بسيار اين حقيقت در نظرش بى‌اهميّت است، و خداى عزّ و جلّ صاحب

مال اندك را در اين باره ستوده است، و در كتاب خود فرموده است: و ديگران را بر خود مقدّم ميدارند اگر چه خود گرفتار

گرسنگى باشند. و كسانى كه از بخل روان خود در امان بمانند ايشان همان رستگارانند.

و نيز آن امام فرمود:

“جوان سخاوتمندى شرير و تبهكار و غوطه‌ور در گناهان نزد خداى عزّ و جلّ از پير عابدى بخيل محبوبتر است.”

و روايت شده است:

كه خداى عزّ و جلّ به موسى عليه السّلام وحى فرستاد كه سامرى را مكش، زيرا كه او سخاوتمند است.

و پيامبر صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود:

“كسى كه آنچه را خدا بر او فرض كرده است بجا آورد، سخى‌ترين مردم است.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه، ج‌2، ص: 367‌

در روايت أبو الحسن اسدى- رضى اللّٰه عنه- آمده است كه گفت:

“امام صادق عليه السّلام فرمود: كسى كه با حاجّى غبار آلوده معانقه كند، چنانست كه

حجر الاسود را استلام كرده باشد.”

من لا يحضره الفقيه - ترجمه؛ ج‌3، ص: 182