امام صادق عليه السّلام فرمود: مصلح دروغگو نيست.

شرح‏

- كسى كه بقصد اصلاح ميان دو نفر سخنى از جانب يكى از آنها بديگرى بگويد كه او نگفته باشد، و

علم برضايت او هم داشته باشد، اين سخن دروغ حرام نيستو برخى گفته‏اند دروغ اصطلاحى نيست.

اگر چه دروغ لغوى باشد، زيرا دروغ اصطلاحى آنست كه علاوه بر عدم مطابقت با واقع، گوينده آن مذموم و نكوهيده

باشد، و در اين مورد مذموم نيست.

در هر حال فقهاء شيعه رضوان اللَّه تعالى عليهم باستناد اين خبر و دو خبر ديگر، اين مورد را يكى از مستثنيات دروغ

شمرده و حرام ندانسته‏اند، زيرا اگر قبح و زشتى دروغ ذاتى باشد، رجحان دفع افسد بفاسد از مستقلات عقليه

است، و اختلاف و كشمكش ميان دو نفر گاهى دامنه پيدا ميكند و بدو فاميل و دو كشور ميرسد و خونريزيها و زيانهاى

مالى و عرضى بسيار ببار مى‏آورد، و چه بسا بوسيله يك دروغ مصلحت آميز بتوان از اين مفاسد جلوگيرى كرد. در اين

صورت عقل حكم ميكند كه بخاطر دفع آن مفاسد بزرگ اين فاسد كوچك انجام شود، اگر چه از اطلاق اخبار استفاده

مى‏شود كه مطلق كدورت و اختلاف ميان دو نفر اگر چه بخونريزى و خسارتى هم منجر نگردد، مبغوض و منفور شارع

است و قبحش از قبح دروغ بيشتر است، زيرا اسلام باتحاد و الفت مسلمين اهميت بسيارى قائل شده و جماعات

و زيارت مؤمن و عيادت مريض و هديه بردن و سلام كردن و سير كردن و پوشانيدن مؤمن و ده‏ها دستور اخلاقى ديگر

را بمنظور تحكيم روابط دوستى ميان مسلمين قرار داده است و نيز نهى از غيبت و بهتان و ستم و خلف وعده و سوء

ظن و زنا و بلكه نهى از خود دروغ هم بدين منظور است. پس ميتوان گفت كه حرمت دروغ و وجوب راستى براى اينست

كه ميان مسلمين كدورت و اختلافى پيدا نشود، و هر گاه راستگوئى موجب كدورت و اختلاف شود حرمت دروغ از ميان

ميرود، چنانچه نظير اين موضوع در باب تقيه هم ذكر مى‏ شود.

أصول الكافي / ترجمه مصطفوى ؛ ج‏3 ؛ ص297