گوشت: در حديث آمده كه: خوردن گوشت، گوشت را در بدن مى‌روياند و سيّد طعامهاست در دنيا و آخرت و حضرت رسالت پناه صلى الله عليه و آله و سلم گوشت سر دست را دوست‌تر مى‌داشتند و گوشت قاليچه بدترين گوشتهاست، چه به محلّ بول نزديك‌تر است.

گوشت كبك: ساقهاى پاى را قوى مى‌كند و تب را ميراند.

گوشت مرغ: از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام منقول است كه: گوشت مرغ بچّه بهترين گوشتهاست.

گوشت قطاة: از حضرت امام محمّد باقر عليه السلام منقول است كه: گوشت قطاة مبارك است و صاحب يرقان را كباب آن نافع است.

گوشت حبارى: از حضرت امام موسى كاظم عليه السلام منقول است كه: گوشت حبارى بواسير و درد پشت را نافع است، و قوّت باه مى‌دهد.

گوشت ميش و گاو: از حضرت امام محمّد باقر عليه السلام منقول است كه: گوشت ميش شنوايى و بينايى را زياده مى‌كند و گوشت گاو با برگ چغندر خوردن برص را برطرف‌ مى‌سازد .

جامع عباسى و تكميل آن (محشى، ط - جديد)، ص: 774‌

به طريقى كه از حضرات ائمّۀ معصومين- صلوات اللّٰه عليهم اجمعين- منقول است.

نان‌شعير: بدان‌كه نان جو خوردن از شعار پيغمبران است و قوت ايشان، و در حديث وارد شده كه: در هيچ شكمى قرار نگيرد الّا هرمرضى كه در آن باشد بيرون كند و قوت‌ پيغمبران است.

نان برنج: در حديث آمده كه: جهت مبطون- يعنى كسى‌كه غايط او هميشه بيرون آيد- نافع‌ترين دواهاست، و دباغت معده مى‌كند.

جامع عباسى و تكميل آن (محشى، ط - جديد)، ص: 774‌

1- از امام رضا عليه السّلام سؤال شد در مورد فرمايش خداى عزّ و جلّ: خُذُوا زِينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ يعنى زينت خود را برداريد و خويشتن را بيارائيد نزد هر مسجدى يعنى هنگام هر نمازى، آن حضرت فرمود: از جمله آن زينتها، شانه زدن بر موى براى هر نمازى است.

2- امام صادق عليه السّلام فرمود: شانه زدن موى سر مرض وبا را از بين ميبرد و شانه زدن بريش دندانها را محكم ميكند.

3- موسى بن جعفر عليهما السّلام فرمود: هر گاه ريش و موهاى سرت را شانه زدى شانه را بر سينه‌ات بكش كه آن اندوه و سستى و ضعف را از ميان ميبرد.

4- امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس ريش خود را هفتاد بار شانه كند و يك بار يك بار آن را بشمرد تا بهفتاد رسد شيطان چهل روز باو نزديك نشود.
و شانه‌هاى عاج و همچنين سرمه‌دانها و روغندانها كه از عاج فيل تهيّه و ساخته‌ شده اشكالى بر آنها نيست.
5- موسى بن جعفر عليهما السّلام فرمود: با شانۀ عاج شانه بزنيد كه آن وبا را دفع ميكند.

6- امام صادق عليه السّلام فرمود: شانه زدن وبا را از آدمى دور ميسازد و منظور از وبا تب است. در روايت احمد بن ابى عبد اللّٰه برقى آمده كه «ونا» را دفع ميكند و مراد از آن ضعف و سستى مو است، خداوند عزّ و جلّ ميفرمايد: وَ لٰا تَنِيٰا فِي ذِكْرِي يعنى: و شما دو تن در ذكر من سستى مكنيد يا ضعيف مباشيد.

7- موسى بن جعفر عليهما السّلام فرمود: سه چيز است كه هر كس آن را بداند هرگز ترك آن نخواهد كرد: كم كردن و كوتاه نمودن موى سر و بدن، و بالا زدن جامه كه روى زمين كشيده نشود، و نكاح با كنيزان.

8- امام صادق عليه السّلام به يكى از اصحاب خود فرمود: موى خود را از ته بتراش تا چركين نشود و شپش و غيره در آن نيفتد و چركهائى كه لازمۀ مو گذاشتن است زائل شود و گردنت سطبر و فربه گردد و چشمت روشن شود و بدنت راحت يابد.

9- رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله فرمود: هر كس موى سر بگذارد بايد آن را نيكو‌ تربيت و آرايش كند (با شانه كردن و نظيف داشتن) يا اينكه آن را كوتاه كند.

10- و نيز آن حضرت فرمود: موى نيكو از پوششهائى است كه خداوند تعالى بر آدميان پوشانيده و هديه فرموده پس آن را عزيز و گرامى بداريد.

11- امام صادق عليه السّلام فرمود: هر كس موى سر بگذارد و فرق سر باز نكند يا از ميان سر بدو نيم نكند خداوند در روز قيامت فرق سر او را با ارّه‌اى آتشين باز ميكند.
مترجم گويد: «دور نيست كه براى مسح سر باشد چون بايد بر بشره و پوست سر يا بن مو مسح واقع شود».

ترجمه من لا يحضره الفقيه ، ج‌1، ص: 176‌

تاثير نماز بر بيماريهاي دهان و دندان

پيامبر اكرم (ص ) :
دو ركعت نماز با مسواك بهتر از هفتاد ركعت بدون آنست .

طي شماره هاي گذشته از نه نكته پزشكي پيرامون نماز سخن گفته ايم و به اميد و ياري پروردگار در شماره هاي آينده سبك و سياق سابق را ادامه خواهيم داد .
اما نكته اي كه در همين شماره قابل توضيح است ، توجه دادن به اين حقيقت متعالي است كه روح حقيقي نماز و فلسفه شكوهمند آن چيزي جز عبوديت محض در مقابل آفرينشگر يگانه هستي و ابراز خشوع بنده ناتوان در پيشگاه قادر متعال نيست و هر آنچه كه انديشمندان و قلم به دستان ، پيرامون فوايد گوناگون نماز در عرصه هاي مختلف بگويند و بنويسند تنها به منزله حاشيه اي بر اين متن گهر بار خواهد بود . و اما نكته امروز :
دهان انسان را برخي قلب دوم بدن ناميده اند و توجه به اين نكته كه چنانچه محيط دهان فردي تميز باشد ، آن فرد از ابتلا به بسياري از بيماريها در امان است ، اين نامگذاري را بسيار مناسب جلوه مي دهد .
بعنوان مثال عفونتهاي دهان و دندان بويژه در كودكان ، نقش مهمي در ايجاد بيماريهاي روماتيسمي دارد و نقش دندانها در حفظ و زيبايي و قدرت جويدن و صحبت كردن به خوبي مشخص است و حتي نبودن دندانهاي سالم و زيبا براي بانوان و دوشيزگان ( بخصوص ) اثرات رواني زيادي باقي مي گذارد . چرا كه در كتابهاي علمي دندانپزشكي مي خوانيم : نيمي از زيبايي بشر منوط به صورت او و از اين مقدار 3/2 آن مربوط به دهان و دندانها است .
رعايت بهداشت دهان و دندان و پيشگيري از بيماريهاي مختلف آن ، از جمله پوسيدگي دندانها و بيماريهاي پريودنتال ( بيماريهاي لثه و بافتهاي پشتيبان ) و .. به بهترين شكل بوسيله مسواك زدن ، انجام مي پذيرد.
اما دين مبين اسلام ، از قرنها پيش با توصيه هاي مؤكد ، مسلمانان را به طرف اين نكته درخشان بهداشتي هدايت نموده است تا جايي كه پيامبر اكرم (ص) مي فرمودند :

” اگر بر امتم سخت نمي شد مسواك زدن را واجب مي كردم ”

و حتي در حديثي ديگر نحوه مسواك زدن را از بالا به پايين و از پايين به بالا نموده اند كه مطابق با جديدترين توصيه هاي علمي درباره روش مسواك زدن است .
علاوه بر آن در كتب گوناگون فقهي و عبادي اسلام ، دستورات مؤكد مبني بر مسواك زدن هنگام ساختن وضو و نماز آمده است و با توجه به اين كه نمازگزار روزانه حداقل 3 بار وضو مي گيرد ، چنانچه قبل از هر وضو اقدام به مسواك زدن بكند ، از حد اكثر پاكيزگي لازم براي پيشگيري از تمامي بيماريهاي دهان و دندان برخوردار مي شود .

منبع: چهل نکته پزشکی پیرامون نماز

تاثير نماز بر عفونت هاي تنفسي

به علت پراكنده بودن عوامل عفوني متعدد در محيط اطراف و هواي تنفسي انسان ، و با توجه به اين كه استنشاق ميكروب از طريق بيني روش عمده انتقال اين عفونتهاست ، بيماريهاي عفوني تنفس ، بوفور بوقوع مي پيوندد. اين مشكلات بويژه در فصل سرما كه تجمع افراد در محيطهاي بسته افزايش مي يابد و ويروس ها و باكتري ها امكان رشد و بيماريزايي زيادتري پيدا مي كنند بيشتر مي شود و به همين علت است كه در فصل سرما شايعترين علت مراجعه اطفال و بزرگسالان به مطب و كلينيك هاي عمومي ، بيماري common cold ( سرماخوردگي ) و عوارض متعدد ناشي از آن است و همانطور كه اشاره شد ، عمده اين درگيري ها ، ناشي از انتقال عامل بيماريزا از طريق بيني است .
اما از جمله مواردي كه در حين وضو ، مورد توصيه موكد قرار گرفته است . سه مرتبه ، چشيدن و استنشاق آب سرد و پاك است و حتي شستن قسمتي از درون بيني حين وضو ، توسط برخي از علماي شيعه واجب اعلام شده است ( رجوع شود به مساله 241 از رساله توضيح المسايل حضرت آيت .. العظمي اراكي (ره) .
با توجه به آن كه اولين سد دفاعي بدن در مقابل عفونتهاي تنفسي موهاي ريزي هستند كه در مخاط بيني تعبيه شده اند ، عوامل عفوني متعددي از جمله بسياري از ويروس ها و باكتري ها و حتي عامل بيماري سل در اين موها متوقف مي شوند و جلوي حركت آنها به قسمتهاي ديگر دستگاه تنفس گرفته مي شود .
بر اين اساس چنانچه مسلمين در مقدمات نماز و حين وضو دستور اسلامي استنشاق آب سرد (1) را اجرا نمايند ، همه روزه چند نوبت ميكروبهاي مجرايي تنفس را زدوده و مجراي تنفسي خود را تميز و پاكيزه مي نمايند و بدين ترتيب از بروز بيماريهاي متعدد تنفسي در امان خواهند بود .

منبع: چهل نکته پزشکی پیرامون نماز

تاثير نماز بر ايمني حواس
پيامبر اكرم (ص) :
وضو كليد نماز و نماز كليد بهشت است .
دانش بشري از سالها پيش حواس انسان را در پنج عنوان ( بينايي ، شنوايي ، بويايي ، چشايي و لامسه ) طبقه بندي مي كند و همين حواس پنجگانه هستند كه رابطه گسترده انسان و دنياي اطراف او را شكل مي دهند .
در شماره هاي گذشته به چند مزيت پزشكي پيرامون نظافت دست ناشي از وضو ، توجه يافتيم و اينك به نظافت صورت رسيده ايم كه آن نيز در آيه شريفه 9 از سوره مباركه مائده ، بعنوان يك فرمان لا يتغير الهي بر عموم مسلمانان واجب شده است .
در اهميت نظافت صورت شايد همين نكته كافي باشد كه چهار حس از مجموع حواس پنجگانه بشري در وابستگي كامل با صورت بسر مي برند . تماس آب كه منشأ پاكيزگي و حيات است و به صورت علاوه بر محاسن متعددي كه از جهت برقراري تعادل ناقل هاي عصبي در بدن انسان دارد ( و ما در بحث مربوطه ، به آن خواهيم پرداخت ) از ديدگاه مقابله با آلودگيهايي كه ممكن است ، در چشم ، بيني ، دهان و پوست صورت و .. ايجاد بيماري كند مهم است . بخصوص كه در آب ، حين وضو ، و همچنين استفاده از شانه و مسواك ذكر شده است .
با اين كه دست قدرتمند صنع الهي ، چنان ساختمان گوش و بيني و چشم و .. را آفريده است كه خود بخود مقاومت بي نظيري در مقابل آلودگي مي كنند و روزانه بارها و بارها بدون آنكه انسان وقوفي پيدا كند ، آلودگيها را از خود دور مي سازند ( مثلا در گوش جريان موم ، در بيني موهاي ريز متعدد ، در چشم پلك زدن و اشك و .. ) اما چنانچه آب نيز در شستشوي صورت بكار برده شود ، ما حصل فعاليت پاك كنندگي اعضاي صورت به نتيجه خواهد رسيد. علاوه بر اين كه حداقل 3 بار شستشوي صورت هر گونه آلودگي محيطي را نيز از آن خواهد زدود (1) توجه به اين نكته مهم است كه دو راه عمده ابتلا به عفونتها ( دهاني و استنشاقي ) هر دو مربوط به محدوده صورت هستند .
در هر صورت دستور قرآن مبني بر شستن دستها و صورت قبل از نماز با توجه به اين كه اعضاء معمولا پوشانده نمي شوند ( حتي در مورد حجاب خانمها مورد استثناء واقع شده اند وجه و كفين ) و در نتيجه با وجود اهميت آنها از نظر تمركز حس هاي پنجگانه ، در معرض آلودگي دائمي هستند ، مي تواند حاوي حكمتهاي بي شمار باشد ، كه در سطور گذشته با اختصار ، به مشتي نمونه خروار اشاره شد .

سالم بن ابراهيم از ديلمى و او از داود رقى نقل مى‏ كند كه نزد امام صادق (ع) بودم كه يك نفر حاجى خراسانى بر او وارد شد و سلام كرد و از امام راجع به مسائل دينى سؤالهايى كرد و امام به آن مسائل پاسخ مى ‏داد، سپس به امام گفت:

اى پسر پيامبر از وقتى از منزل خود بيرون آمده‏ ام از سردرد رنج مى‏ برم. امام فرمود: هم اكنون برخيز و وارد حمام شو و هيچ كارى نكن مگر اينكه هفت كف دست آب گرم به سرت بريز و در هر بار نام خدا را به زبان بياور. اگر چنين كردى ديگر از سردرد شكايت نخواهى كرد. آن شخص چنين كرد و همان ساعت خوب شد.

مى‏ گوييم: شك نيست كه ميان سردرد و ريختن آب گرم به آن با گفتن بسم اللَّه بدون آن كه تأمل كنى رابطه‏ اى نخواهى يافت ولى اگر فكر كنى، مى‏ دانى كه بشر به هر مرتبه ‏اى از علوم هم برسد نمى‏ تواند به همه علل و اسباب حوادث پى ببرد، زيرا كه او گاهى چيزى را علت‏ يك حادثه فرض مى ‏كند كه در واقع آن حادثه سبب ديگرى دارد و گاهى علت يك چيز را نمى ‏داند در حالى كه آن علتى دارد. معلوم است كه ندانستن علت يك چيز دليل نمى ‏شود كه آن علتى نداشته باشد و يا ميان آن چيز و علتش رابطه‏ اى نباشد.
همچنين بايد دانست كه اسباب و علل بر دو قسمند: مادى و جسمى و معنوى و روحى و هر كدام از آنها هم انواعى دارند. مثلا سردرد از ابتلاء معده يا سوء هضم يا سردى يا زكام يا ضعف اعصاب يا اضطراب يا به وسيله صداهاى ناهنجار يا بوهاى تند يا حرارت كبد يا از درد چشم و يا درد گوش يا بعضى از تبها يا آنفلوانزا و مانند آنها حاصل مى‏ شود و گاهى هم از غم و غصه يا ترس يا زياد فكر كردن و مانند آن به وجود مى ‏آيد.
پزشك بايد سبب آن را پيدا كند و آن را برطرف سازد تا سردرد از بين برود.
شايد امام در باره اين مريض خراسانى كه از سردرد شكايت مى ‏كرد، دو علت براى آن يافته است يكى علت روحى و آن اضطرابى بوده كه بر او عارض شده و ديگرى جسمى و آن زكامى بوده كه در راه يا نزد خانواده ‏اش به او رسيده بوده و امام ناراحتى روحى او را با بسم اللَّه علاج كرده به اضافه اينكه به او اطمينان داده كه بزودى شفا پيدا خواهد كرد و از طرفى دستور داده كه چند بار آب گرم بر سر خود ريزد تا در زكام اثر كند و اين كارى است كه بسيارى از پزشكان براى زكامى‏ كه از سرما و يا به جهت دگرگونى هواى وارد بر دماغ حاصل شده آن را توصيه مى ‏كنند و اين نوع معالجه را جز يك پزشك روانشناس و حاذق نمى‏ داند و البته ما نبايد اين معالجه را به غير اين مريض سرايت بدهيم مگر اينكه مطمئن باشيم كه عين اوست و اين را جز يك پزشك روانشناس نمى‏ داند.

روش تندرستى در اسلام / ترجمه طب النبي وطب الصادق عليهما السلام، ص: 106-107