حضرت صادق (ع) فرمود:
«بر هر عضو و جزوى از اجزاى تو زكاة واجبى است كه بايد در راه خدا تأديه كنى، و بلكه بر هر مويى از مويهاى تو و بر هر نگاهى از نظرهاى تو حقى لازم و زكاتى است.
پس زكاة چشم: آنست كه نظر تو توأم با عبرت و پند گرفتن باشد، و از شهوات نفسانى و آنچه بمانند آنها است چشم بپوشى.
و زكاة گوش: گوش دادن است به علم و معرفت و آيات قرآن و كلمات دينى و موعظت و نصيحت و آنچه موجب سعادت و نجات انسان
است، و همچنين اعراض كردن از گفتگوها و سخنانى كه موجب گرفتارى و عذاب مىشود، چون غيبت و تهمت و دروغ و غير آنها.
زكاة زبان: آنست كه نصيحت گفته شود به مسلمين و بياناتى براى تنبيه و بيدار كردن غافلين اظهار گردد و تسبيح و ذكر پروردگار
شود، و امثال اينها از تلاوت آيات و گفتن سخنان مفيد.
و زكاة دست: به وسيله بخشش و احسان كردن و سخاوت باشد به آنچه خداوند متعال به او عطا فرموده است، و همچنين بكار بردن
دست است در نوشتن مطالب دينى و علمى و مفيدى كه براى مسلمين فايده بخشد، و مردم از آنها استفاده اخلاقى و دينى برده و يا
موجب جلوگيرى از فساد و شرور گردد.
شرح
زكاة دادن به منظور دستگيرى از نيازمندان و رسيدگى به حال بيچارگان است، و ضمنا سپاسگزارى از نعمت و نيروى و قدرتيست
كه شخص نيرومند در اختيار خود دارد، و اين معنى مخصوص مال و ثروت نيست، بلكه به حكم وجدان و به مقتضاى فطرت، هر
كسى بايد در حدود توانايى و وسعت قدرت خود از راههاى مختلف (زبان، دست، چشم، گوش، پا، مال، عنوان) از نيازمندان دستگيرى
كرده و حوائج و گرفتاريهاى آنان را بر طرف سازد. و ….و لازم است كه عمل به اين وظيفه روى محبت و علاقه به پروردگار باشد،
زيرا محبت به خداوند ملازم با محبت به بندگان او است.
كمتر از ذره نه اى پست مشو مهر بورز
تا به خلوتگه خورشيد رسى چرخ زنان
مصباح الشريعة / ترجمه مصطفوى ؛ متن ؛ ص97
