تاثير نماز بر ايمني حواس
پيامبر اكرم (ص) :
وضو كليد نماز و نماز كليد بهشت است .
دانش بشري از سالها پيش حواس انسان را در پنج عنوان ( بينايي ، شنوايي ، بويايي ، چشايي و لامسه ) طبقه بندي مي كند و همين حواس پنجگانه هستند كه رابطه گسترده انسان و دنياي اطراف او را شكل مي دهند .
در شماره هاي گذشته به چند مزيت پزشكي پيرامون نظافت دست ناشي از وضو ، توجه يافتيم و اينك به نظافت صورت رسيده ايم كه آن نيز در آيه شريفه 9 از سوره مباركه مائده ، بعنوان يك فرمان لا يتغير الهي بر عموم مسلمانان واجب شده است .
در اهميت نظافت صورت شايد همين نكته كافي باشد كه چهار حس از مجموع حواس پنجگانه بشري در وابستگي كامل با صورت بسر مي برند . تماس آب كه منشأ پاكيزگي و حيات است و به صورت علاوه بر محاسن متعددي كه از جهت برقراري تعادل ناقل هاي عصبي در بدن انسان دارد ( و ما در بحث مربوطه ، به آن خواهيم پرداخت ) از ديدگاه مقابله با آلودگيهايي كه ممكن است ، در چشم ، بيني ، دهان و پوست صورت و .. ايجاد بيماري كند مهم است . بخصوص كه در آب ، حين وضو ، و همچنين استفاده از شانه و مسواك ذكر شده است .
با اين كه دست قدرتمند صنع الهي ، چنان ساختمان گوش و بيني و چشم و .. را آفريده است كه خود بخود مقاومت بي نظيري در مقابل آلودگي مي كنند و روزانه بارها و بارها بدون آنكه انسان وقوفي پيدا كند ، آلودگيها را از خود دور مي سازند ( مثلا در گوش جريان موم ، در بيني موهاي ريز متعدد ، در چشم پلك زدن و اشك و .. ) اما چنانچه آب نيز در شستشوي صورت بكار برده شود ، ما حصل فعاليت پاك كنندگي اعضاي صورت به نتيجه خواهد رسيد. علاوه بر اين كه حداقل 3 بار شستشوي صورت هر گونه آلودگي محيطي را نيز از آن خواهد زدود (1) توجه به اين نكته مهم است كه دو راه عمده ابتلا به عفونتها ( دهاني و استنشاقي ) هر دو مربوط به محدوده صورت هستند .
در هر صورت دستور قرآن مبني بر شستن دستها و صورت قبل از نماز با توجه به اين كه اعضاء معمولا پوشانده نمي شوند ( حتي در مورد حجاب خانمها مورد استثناء واقع شده اند وجه و كفين ) و در نتيجه با وجود اهميت آنها از نظر تمركز حس هاي پنجگانه ، در معرض آلودگي دائمي هستند ، مي تواند حاوي حكمتهاي بي شمار باشد ، كه در سطور گذشته با اختصار ، به مشتي نمونه خروار اشاره شد .

تاثير نماز بر عفونتهاي گوارشي
عوامل عفوني مختلف اعم از باكتريها ، ويروس ها و انگل ها ، مي توانند باعث درگيري دستگاه گوارش انسان و مشكلات متعدد ناشي از آن شوند . اين مشكلات مي توانند از يك خارش ساده شبانه بر اثر ابتلا به نوعي انگل ، تا اسهال هاي وحشتناك تظاهر كنند . اما يكي از برجسته ترين مواردي كه در آن شعار معروف علم طب كه مي گويد ” پيشگيري هميشه موثرتر از درمان است ” صدق مي كند ، همين مورد عفونتهاي گوارشي است .
دانش پزشكي ، امروزه عامل انتقال بسياري از عوامل عفوني را اصطلاحا Fecal- Oral ( مدفوعي ـ دهاني ) شناسايي كرده است كه يك گروه عمده از اين عوامل عفوني داراي اين ويژگي هستند كه پس از اجابت مزاج بر روي دست باقي مي مانند و بعدا در موقع غذا خوردن و از طريق دهان وارد بدن مي شوند و ايجاد بيماري مي نمايند .
از اين جهت امروزه در همه ممالك پيشرفته اولين اصل بهداشتي كه براي مقابله با عفونتهايي گوارشي به همگان ( به خصوص اطفال ) آموزش داده مي شود ، شستشوي دستها قبل از غذا خوردن و پس از اجابت مزاج است و به اين ترتيب تاثير نظافت دستها در پيشگيري از گروه زيادي از بيمارهاي عفوني باور نكردني است .
اما فرمان وضو كه در آيه شريفه 9 از سوره مباركه مائده در قرآن مجيد ، صادر شده است ، به سادگي و صراحت امر به شستشوي دستان ( تا آرنج ) مي كند و 14 قرن پيش با بيان دستوري پيرامون نماز ، پيام آور نكته اي مي شود كه علم بشري در آستانه قرن بيست و يكم به اهميت بيش از پيش آن ، دست يافته است .
مقارنت اوقات نماز با سه وعده معمول غذايي ( صبحانه و نهار و شام ) يا حتي وعده هاي غذا هنگام روزه داري ( سحر و افطار ) سبب مي شود كه شخص نمازگزار ، موقع انجام وضو ( كه معمولا متعاقب اجابت مزاج نيز هست ) خود به خود به شستشوي دستها بپردازد و هر گونه عامل بيماريزاي عفوني را از دستهاي خويش بزدايد و در نتيجه موقع صرف غذا ، هيچ عامل عفوني ناشي از دست آلوده موفق به ايجاد بيماري در بدن او نشود .

منبع: چهل نکته پزشکی پیرامون نماز

تاثير نماز بر عفونت كليه و مجاري ادراري
سلامت دستگاه ادراري انسان ، بخصوص ” كليه ها تاثير بي نهايت مهمي در ادامه حيات انسان دارد و بيماري كليوي از دردناكترين و پر مخاطره ترين ، گرفتاريهاي جسمي است .
در اين ميان عفونت دستگاه ادراري كه يكي از شايعترين علل مراجعه بيماران به مطب پزشكان مي باشد علاوه بر آن كه خود بخود و به تنهايي بيماري آزار دهنده اي است گاهي سبب بروز بيماريهاي ديگر نيز در بدن انسان مي شود .
بعنوان مثال برخي عفونتهاي دستگاه ادراري مي توانند گاهي باعث نارسا شدن و از كارافتادگي كليه شوند يا عفونت كليوي در خون و در نتيجه در تمام بدن پخش شود يا برخي عفونتها ممكن است به ايجاد سنگ كليه در بيماران منتهي شوند كه همه اينها نشانه اهميت موضوع است.
ادرار پس از آن توسط دو كليه انسان توليد شد ، توسط دو لوله موسوم به ” حالب ” كه كليه ها را به مثابه وصل مي كنند . به مثابه تخليه مي شود تا بدان وسيله از بدن دفع گردد . حال چنانچه مثانه به موقع از ادرار خالي نشود ، ادرار از مثانه به حالبها و حتي كليه باز مي گردد و همين ” برگشت ادرار از مثانه به حالبها ، سبب ايجاد استعداد در فرد براي ابتلا به عفونت كليه مي شود"  و به اين ترتيب كساني كه در شبانه روز ، بنا به هر علتي بندرت ادرار مي كنند به طور جدي در معرض خطر هستند .
اما در رسايل فقهي توضيح المسايل ، يكي از مبطلات وضو و نماز ، خروج بول و غائط و ريح ، از بدن انسان درج شده است و اين موضوع سبب مي شود كه شخص نمازگزار و احيانا ” دائم الوضو ، براي پرهيز از ابطال عبادتش بطور معمول و برحسب عادت ، قبل از وضو ، به تخليه ادرار بپردازد .( تعبيه بيت الخلاء در مجاورت وضو خانه مساجد در واقع به منظور پاسخ به اين عادت پسنديده و سلامتي بخش صورت مي گيرد ).
به اين ترتيب حداقل سه بار ، دفع ادرار از بدن ، در زمانهايي به فواصل مناسب نسبت به يكديگر ، و در حدي كه براي يك انسان طبيعي لازم است ، فرد را در مقابل ابتلاء به عفونتهاي كليه و دستگاه ادراري مصون مي سازد و مي تواند بعنوان نكته اي مهم پيرامون نماز مورد توجه قرار گيرد.

منبع: چهل نکته پزشکی پیرامون نماز

“أمر جدى محمد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم عليا عليه السّلام في كل يوم وجبة و في غده وجبتين و ليكن ذلك بقدر لا يزيد و لا ينقص.”

جدم رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم على عليه السّلام را فرمان داد كه در هر روزى يك وعده غذا بخورد و روز بعد دو وعده آنهم بمقدارى كه زياد و كم نشود.

در اينكه روزانه چند وعده غذا براى انسان كافى است بطور كلى نميتوان قانونى گذاشت زيرا مزاجها بر حسب اختلاف آب و هوا و نژاد و كار عوامل ديگر مختلف‏اند.

كسانى كه ترشى معده آنها زياد و بمقدار كافى براى تمدد اعصاب بعد از غذا وقت دارند و از آن استفاده ميكنند روزانه به وعده‏هاى كمترى از غذا محتاجند زيرا در هر وعده بيشتر از ديگران ميتوانند غذا بخورند.

كسانى كه در مناطق گرمسير و يا در زير آفتاب سوزان زندگى ميكنند بوعده‏هاى كمترى نيازمندند زيرا مايعات بدن آنها تبخير شده و غذاى آنها ديرتر تحليل ميرود علاوه چربيهائى كه بواسطه گرماى هوا از مسامات بدن آنها خارج مى‏شود تبديل به ويتامين (د) شده و جبران كمبود غذا را ميكند.

فسفر و مواد استخوانى اين اشخاص زيادتر و در نتيجه قواى آنها بيشتر و محفوظتر است بعكس كسانى كه اسيد معدى آنها كم و يا دچار سوء هاضمه و زخم معده و سقوط آن شده‏اند بوعده‏هاى بيشترى محتاجند زيرا در هر وعده غذاى كافى نميتوانند بخورند.

اشخاصى كه در مناطق سردسير زندگى مى‏كنند بوعده‏هاى زيادترى نيازمندند.

زيرا بر اثر سردى هوا مايعات بدنشان زيادتر و دفع فضولاتشان بيشتر و ذخيره غذائيشان در بدن كمتر است.

طب الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى ؛ ص.112-111

حمام منافع زياد و قابل توجهى دارد، مزاج آدمى را باعتدال ميكشاند چرك و پليدى را بر طرف ميكند، رگهاى تن

را از كوچك و بزرگ همه را نرم و ملايم ميسازد، اعضاء را تقويت ميكند، فضولات بدن را زايل مينمايد؛ مواد

زايده را ذوب و نابود ميگرداند، عفونات را از ميان ميبرد.

كسى كه ميخواهد در پوست بدنش جوش و تاول پيدا نشود قبل از اينكه داخل گرمخانه شود يا ميان آب گرم برود

ببدن خود روغن بنفشه بمالد.

طب الرضا عليه السلام /  ص: 70

سالم بن ابراهيم از ديلمى و او از داود رقى نقل مى‏ كند كه نزد امام صادق (ع) بودم كه يك نفر حاجى خراسانى بر او وارد شد و سلام كرد و از امام راجع به مسائل دينى سؤالهايى كرد و امام به آن مسائل پاسخ مى ‏داد، سپس به امام گفت:

اى پسر پيامبر از وقتى از منزل خود بيرون آمده‏ ام از سردرد رنج مى‏ برم. امام فرمود: هم اكنون برخيز و وارد حمام شو و هيچ كارى نكن مگر اينكه هفت كف دست آب گرم به سرت بريز و در هر بار نام خدا را به زبان بياور. اگر چنين كردى ديگر از سردرد شكايت نخواهى كرد. آن شخص چنين كرد و همان ساعت خوب شد.

مى‏ گوييم: شك نيست كه ميان سردرد و ريختن آب گرم به آن با گفتن بسم اللَّه بدون آن كه تأمل كنى رابطه‏ اى نخواهى يافت ولى اگر فكر كنى، مى‏ دانى كه بشر به هر مرتبه ‏اى از علوم هم برسد نمى‏ تواند به همه علل و اسباب حوادث پى ببرد، زيرا كه او گاهى چيزى را علت‏ يك حادثه فرض مى ‏كند كه در واقع آن حادثه سبب ديگرى دارد و گاهى علت يك چيز را نمى ‏داند در حالى كه آن علتى دارد. معلوم است كه ندانستن علت يك چيز دليل نمى ‏شود كه آن علتى نداشته باشد و يا ميان آن چيز و علتش رابطه‏ اى نباشد.
همچنين بايد دانست كه اسباب و علل بر دو قسمند: مادى و جسمى و معنوى و روحى و هر كدام از آنها هم انواعى دارند. مثلا سردرد از ابتلاء معده يا سوء هضم يا سردى يا زكام يا ضعف اعصاب يا اضطراب يا به وسيله صداهاى ناهنجار يا بوهاى تند يا حرارت كبد يا از درد چشم و يا درد گوش يا بعضى از تبها يا آنفلوانزا و مانند آنها حاصل مى‏ شود و گاهى هم از غم و غصه يا ترس يا زياد فكر كردن و مانند آن به وجود مى ‏آيد.
پزشك بايد سبب آن را پيدا كند و آن را برطرف سازد تا سردرد از بين برود.
شايد امام در باره اين مريض خراسانى كه از سردرد شكايت مى ‏كرد، دو علت براى آن يافته است يكى علت روحى و آن اضطرابى بوده كه بر او عارض شده و ديگرى جسمى و آن زكامى بوده كه در راه يا نزد خانواده ‏اش به او رسيده بوده و امام ناراحتى روحى او را با بسم اللَّه علاج كرده به اضافه اينكه به او اطمينان داده كه بزودى شفا پيدا خواهد كرد و از طرفى دستور داده كه چند بار آب گرم بر سر خود ريزد تا در زكام اثر كند و اين كارى است كه بسيارى از پزشكان براى زكامى‏ كه از سرما و يا به جهت دگرگونى هواى وارد بر دماغ حاصل شده آن را توصيه مى ‏كنند و اين نوع معالجه را جز يك پزشك روانشناس و حاذق نمى‏ داند و البته ما نبايد اين معالجه را به غير اين مريض سرايت بدهيم مگر اينكه مطمئن باشيم كه عين اوست و اين را جز يك پزشك روانشناس نمى‏ داند.

روش تندرستى در اسلام / ترجمه طب النبي وطب الصادق عليهما السلام، ص: 106-107

بعضى از اصحاب امام صادق (ع) از زكام به آن حضرت شكايت كردند پس فرمود: زكام كارى از كارهاى خدا و لشكرى از لشكرهاى خداست كه آن را فرستاده تا بيمارى تو را قلع و قمع كند و هر وقت خواستى زكام را از بين ببرى يك دانگ سياه دانه و نيم دانگ كندس مى‏ گيرى و آن را آرد مى‏ كنى و به بينى خود مى‏ كشى كه زكام از بين مى‏ رود و اگر ممكن باشد كه اصلا آن را معالجه نكنى، چنين كن كه در زكام منافع بسيارى است.

مى‏ گوييم: زكام عبارت است از التهاب پرده مخاطى بينى كه از سردى يا انتقال سريع از محل گرم به محل سرد و يا از ضعف بنيه و يا از سرايت كردن از شخص مبتلا به وجود مى‏ آيد، نشانه‏ هاى آن عبارتند از احساس سرما و گرفتگى و ريزش آب از بينى با يك ماده مخاطى و ريزش آب از دو چشم و سرخى آنها و تغيير صدا. مدت زكام سه روز است و علاج آن استراحت در خانه و پوشيده نگهداشتن بدن بخصوص در زمستان و كم كردن خوراك و خوردن مايعات است.

پزشكان، زكام را يك بيمارى واگير دانسته‏ اند ولى اخيرا كشف شده كه آن به خودى خود يك بيمارى نيست بلكه يك حادثه طبيعى است كه برخى از بيماريهاى دماغ و ريه و دستگاه تنفسى را از بين مى‏ برد و اخلاط و بلغمها را از آن بيرون مى‏ كند و منظور امام صادق (ع) هم همين است كه مى‏ فرمايد: اگر ممكن باشد آن را معالجه نكن.

همچنين امام فرمود: زكام كارى از كارهاى خدا و لشكرى از لشكرهاى اوست كه آن را براى از بين بردن ناراحتى تو فرستاده است. اين سخن اشاره مى‏ كند كه زكام يك حادثه طبيعى و در خدمت بدن انسان و مانند يك سپاهى است كه بر بيمارهاى حمله مى‏ كند و با ترشح و نزول اشك آن را از دماغ بيرون مى‏ كند.

پزشكان گفته‏ اند: كسانى كه با زكام مبارزه مى‏ كنند بيچاره ‏اند چون زكام بدن را از فضولات پاك مى‏ كند و اگر زكام معالجه شود، بيماريهاى بسيارى را سبب مى ‏شود.

روش تندرستى در اسلام / ص: 108