آغاز پائيز

ايلول ثلثون يوما فيه يطيب الهواء و يقوى سلطان المرة السوداء و يصلح شرب المسهل و ينفع فيه اكل الحلاوات.

ايلول اول ماه پائيز و سى روز است. در اين ماه هوا پاكيزه و خوشبو ميگردد، استيلاى مره سوداء نيرومند مى‏شود نوشيدن مسهل صلاحيت پيدا ميكند و در اين ماه خوردن شيرينى‏ها سودمند است.

در فصل تابستان بواسطه گرماى هوا بلغم بحد افراط كاهش يافته و صفراء غلبه ميكند در اول پائيز كه بلغم بمقدار كمى باقى مانده و صفراء نيز بر اثر برودت هوا از طغيان افتاده است قهرا سوداء غالب مى‏ شود.

بعضى از انواع ويتامينها و املاح وقتى زيادتر از حد لزوم مصرف شود در قسمتهائى از بدن ذخيره مى‏شود از جمله برخى از ويتامين‏هاى گروه ب است كه در كيسه صفراء جمع آورى ميگردد تجمع اين قبيل ويتامينها هميشه بعلت زيادى مصرف آنها نيست بلكه جهات ديگرى هم دارد كه بآن اشاره خواهد شد. در ماه آخر تابستان بواسطه خنكى شبهاى آن و زياد شدن اشتها و بيشتر خوردن غذا صفراء وارد خون مى‏شود در پائيز املاح وارد شده در خون رسوب ميكند و بصورت سوداء درمى‏آيد سوداء خون را قليائى ميكند (شور و تلخ ميگرداند) و ترشى خون كم مى‏شود.

براى دفع مواد زائد خون خوردن مسهل ضرورت پيدا ميكند و بجهت حفظ تعادل خون و جبران كمبود ترشى آن خوردن شيرينجات لازم مى‏شود.

كلمه مرة كه حكايت از تلخى و شورى سوداء ميكند عبارت ديگر قليائى شدن خون است.

طب الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى، ص: 154-153

و يجتنب فيه الجماع و المسهل و يقل من الرياضة و يشم من الرياحين الباردة.

در ماه آب از عمل جماع و خوردن مسهل بايد پرهيز كرد و از كارهاى سخت و پر زحمت بايد كم نمود، از گلهاى سرد مزاج بايد استشمام كرد.

ماه آب آخرين ماه فصل تابستان است در اين ماه ضعف بدن و مزاج كاملا محسوس ميگردد و اشتهاى طبيعى معده و مزاج آشكار مى‏شود و اين بعلت خنك شدن هواى شبها در اين ماه است.

تبخير پى در پى مايعات بدن در سه ماه تابستان و تحريك فوق العاده غدد يكنوع خستگى و فرسودگى در بدن باقى ميگذارد، در ماه آب فرسودگيها كاملا خودنمائى ميكند و لذا از مجامعت و خوردن مسهل كه مولد ضعف زياد ميباشد در اين ماه حتى الامكان بايد اجتناب كرد و بعلت تقليل زيادى كه مايعات بدن پيدا كرده‏اند از كارهاى سخت نيز بايد خوددارى نمود زيرا كارهاى سنگين انرژى زيادترى مصرف ميكند و توليد حرارت بيشترى مينمايد زياد شدن حرارت با نبودن رطوبت بقدر كافى موجب انجماد مزاج و خصوص خشگى دماغ و سبب جنون و اختلال مى‏شود.

كم شدن رطوبت مغز موجب فرسوده‏گى اعصاب دماغ و دستگاه تفكر و احساس ميگردد اعصاب را بانحاء خوردنيها و تزريقات‏ تقويت ميكنند ولى بهتر و مؤثرتر از همه بوئيدن گلهاى تر و خشك است، بوها مستقيما با مغز ارتباط پيدا ميكنند در صورتى كه خوردنيها و تزريقات بوسائط بسيارى با مغز مربوط ميشوند.

طب الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى، ص: 152-151

و ينفع فيه شرب اللبن الرائب.

خوردن ماست و دوغ در ماه آخر تابستان نافع است.

بعد از شير و پنير- ماست يك غذاى كاملى است ولى عمده مزيت ماست خاصيت ضد عفونى طبيعى اوست.

معده و روده‏ها را با چيزهاى بسيارى ميتوان ضد عفونى كرد ولى بيشتر آنها غير طبيعى است، معده و روده‏ها را تنبل و غدد را از ميزان ترشح درست منحرف ميكند. ميكربهاى مفيد امعاء را نيز نابود ميكند ولى ماست اين ضررها را ندارد ميكرب‏هاى مفيد را نابود نمى‏كند و بخلاف چيزهاى ديگر كه اغلب آنها موجب تحريك و ناراحتى اعصاب ميباشد باعصاب سكون و آرامش ميدهد. ماست با عمل ضد عفونى طبيعى خود هيچ نوع التهابى در امعاء و معده پديد نمى‏آورد.

ماست علاوه بر عمل ضد عفونى مولد ويتامين ب زياد ميباشد صرف نظر از آنكه خود بمقدار زيادى ويتامين ب دارد، ماست املاحى را كه در بدن رسوب كرده و مولد سوداء، شده‏اند تحليل ميبرد و جذب بدن ميگرداند بنا بر اين ماست در معالجه سوداء و خارش‏هاى جلدى بسيار نافعست. در هواى گرم كه بلغم رو بكاهش مى‏گذارد و صفراء غلبه ميكند و رطوبت بدن كم مى‏شود ماست بهترين غذا و دواست زيرا رطوبت را زياد و صفرا را كم و در نتيجه از شدت تأثيرآفتاب ميكاهد و در تابستان كه اغلب گوشت‏ها فاسد و غذاها ناسالم و هوا كثيف و آلوده است بهترين وسيله‏اى است كه با انواع بيماريها مبارزه ميكند.

طب الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى، ص: 150-149-

پايان تابستان‏

“آب احد و ثلثون يوما فيه تشتد السموم و يهيج الزكام بالليل و تهب الشمال و يصلح المزاج بالتبريد و الترطيب.”

ماه آب سى و يك روز است. در آن هوا مسموم و بادهاى زهردار ميوزد و زكام و سرماخوردگى در شب‏هاى اين ماه هيجان ميكند باد شمال ميوزد و مزاج را ميتوان به تبريد و ترطيب باصلاح آورد.

ماه آب آخرين ماه تابستان است. در اين ماه شبها نسبتا سرد و روزها همچنان گرم است. انتقال از هواى گرم روز كه توأم با كار و حركت است بهواى سرد شب كه قرين سكون و استراحت است خود بزرگترين مايه سرماخوردگى و زكام مى‏شود، در ماه آب رودل و امتلاء معده كه علت مهم سرماخوردگى و تأثير هوا است بيشتر اتفاق مى‏افتد زيرا روزها بواسطه گرماى زياد اشتهاى كاملى بغذا پيدا نمى‏شود در عوض شبها از نظر خنكى هوا اشتها كاملا مهيا است و غذاى بيشترى خورده مى‏شود.

معالجه فورى و موقت زكام آنست كه چند دقيقه‏اى زير دوش آب گرم بايستند آنقدر كه رفع زكام محسوس شود و يا دستمالى را مكرر بآتش گرم كرده روى سر بيندازند و يا از بخار تخم گشنيز و عناب استفاده كنند اما علاج قطعى آنست كه از خوردن غذا تا ميتوانند امساك كنند و در صورت ناچارى بغذاهاى سبك و ميوه قانع باشند.

طب الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى، ص: 148

تاثير نماز بر بيماريهاي دهان و دندان

پيامبر اكرم (ص ) :
دو ركعت نماز با مسواك بهتر از هفتاد ركعت بدون آنست .

طي شماره هاي گذشته از نه نكته پزشكي پيرامون نماز سخن گفته ايم و به اميد و ياري پروردگار در شماره هاي آينده سبك و سياق سابق را ادامه خواهيم داد .
اما نكته اي كه در همين شماره قابل توضيح است ، توجه دادن به اين حقيقت متعالي است كه روح حقيقي نماز و فلسفه شكوهمند آن چيزي جز عبوديت محض در مقابل آفرينشگر يگانه هستي و ابراز خشوع بنده ناتوان در پيشگاه قادر متعال نيست و هر آنچه كه انديشمندان و قلم به دستان ، پيرامون فوايد گوناگون نماز در عرصه هاي مختلف بگويند و بنويسند تنها به منزله حاشيه اي بر اين متن گهر بار خواهد بود . و اما نكته امروز :
دهان انسان را برخي قلب دوم بدن ناميده اند و توجه به اين نكته كه چنانچه محيط دهان فردي تميز باشد ، آن فرد از ابتلا به بسياري از بيماريها در امان است ، اين نامگذاري را بسيار مناسب جلوه مي دهد .
بعنوان مثال عفونتهاي دهان و دندان بويژه در كودكان ، نقش مهمي در ايجاد بيماريهاي روماتيسمي دارد و نقش دندانها در حفظ و زيبايي و قدرت جويدن و صحبت كردن به خوبي مشخص است و حتي نبودن دندانهاي سالم و زيبا براي بانوان و دوشيزگان ( بخصوص ) اثرات رواني زيادي باقي مي گذارد . چرا كه در كتابهاي علمي دندانپزشكي مي خوانيم : نيمي از زيبايي بشر منوط به صورت او و از اين مقدار 3/2 آن مربوط به دهان و دندانها است .
رعايت بهداشت دهان و دندان و پيشگيري از بيماريهاي مختلف آن ، از جمله پوسيدگي دندانها و بيماريهاي پريودنتال ( بيماريهاي لثه و بافتهاي پشتيبان ) و .. به بهترين شكل بوسيله مسواك زدن ، انجام مي پذيرد.
اما دين مبين اسلام ، از قرنها پيش با توصيه هاي مؤكد ، مسلمانان را به طرف اين نكته درخشان بهداشتي هدايت نموده است تا جايي كه پيامبر اكرم (ص) مي فرمودند :

” اگر بر امتم سخت نمي شد مسواك زدن را واجب مي كردم ”

و حتي در حديثي ديگر نحوه مسواك زدن را از بالا به پايين و از پايين به بالا نموده اند كه مطابق با جديدترين توصيه هاي علمي درباره روش مسواك زدن است .
علاوه بر آن در كتب گوناگون فقهي و عبادي اسلام ، دستورات مؤكد مبني بر مسواك زدن هنگام ساختن وضو و نماز آمده است و با توجه به اين كه نمازگزار روزانه حداقل 3 بار وضو مي گيرد ، چنانچه قبل از هر وضو اقدام به مسواك زدن بكند ، از حد اكثر پاكيزگي لازم براي پيشگيري از تمامي بيماريهاي دهان و دندان برخوردار مي شود .

منبع: چهل نکته پزشکی پیرامون نماز

تاثير نماز بر عفونت هاي تنفسي

به علت پراكنده بودن عوامل عفوني متعدد در محيط اطراف و هواي تنفسي انسان ، و با توجه به اين كه استنشاق ميكروب از طريق بيني روش عمده انتقال اين عفونتهاست ، بيماريهاي عفوني تنفس ، بوفور بوقوع مي پيوندد. اين مشكلات بويژه در فصل سرما كه تجمع افراد در محيطهاي بسته افزايش مي يابد و ويروس ها و باكتري ها امكان رشد و بيماريزايي زيادتري پيدا مي كنند بيشتر مي شود و به همين علت است كه در فصل سرما شايعترين علت مراجعه اطفال و بزرگسالان به مطب و كلينيك هاي عمومي ، بيماري common cold ( سرماخوردگي ) و عوارض متعدد ناشي از آن است و همانطور كه اشاره شد ، عمده اين درگيري ها ، ناشي از انتقال عامل بيماريزا از طريق بيني است .
اما از جمله مواردي كه در حين وضو ، مورد توصيه موكد قرار گرفته است . سه مرتبه ، چشيدن و استنشاق آب سرد و پاك است و حتي شستن قسمتي از درون بيني حين وضو ، توسط برخي از علماي شيعه واجب اعلام شده است ( رجوع شود به مساله 241 از رساله توضيح المسايل حضرت آيت .. العظمي اراكي (ره) .
با توجه به آن كه اولين سد دفاعي بدن در مقابل عفونتهاي تنفسي موهاي ريزي هستند كه در مخاط بيني تعبيه شده اند ، عوامل عفوني متعددي از جمله بسياري از ويروس ها و باكتري ها و حتي عامل بيماري سل در اين موها متوقف مي شوند و جلوي حركت آنها به قسمتهاي ديگر دستگاه تنفس گرفته مي شود .
بر اين اساس چنانچه مسلمين در مقدمات نماز و حين وضو دستور اسلامي استنشاق آب سرد (1) را اجرا نمايند ، همه روزه چند نوبت ميكروبهاي مجرايي تنفس را زدوده و مجراي تنفسي خود را تميز و پاكيزه مي نمايند و بدين ترتيب از بروز بيماريهاي متعدد تنفسي در امان خواهند بود .

منبع: چهل نکته پزشکی پیرامون نماز