حضرت رسول اکرم :

صَلاةُ اللَّيْلِ سِراجٌ لِصاحِبِها فِى ظُلْمَةِ الْقَبْرِ.

نماز شب در تاريكى قبر براى صاحبش چراغ است.

ارشاد القلوب،ج1،ص190

سوال
آیا آثار دنیوی گناه هم با پذیرش توبه بر طرف می‌شوند؟ به طور کلی آیا راهی برای جلویگیری از آثار دنیوی گناه هست؟

پاسخ
بدون شک گناهان، علاوه بر آثار تکلیفی و مجازات اخروی، دارای آثار وضعی و دنیوی نیز هستند، که در روایات مختلفی به آنها اشاره شده است:

«اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَیِّیرُ النِّعَمَ البَغىُ وَ الذُّنوبُ التَّى تورِثُ النَّدَمَ القَتلُ وَ الَّتى تُنزِلُ النِّقَمَ الظُّلمُ وَالَّتى تَهتِکُ السُّتورَ شُربُ الخَمرِ وَ الَّتى تَحبِسُ الرِّزقَ الزِّنا وَ الَّتى تُعَجِّلُ الفَناءَ قَطیعَةُ الرَّحِمِ وَالَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ وَ تُظلِمُ الهَواءَ عُقوقُ الوالِدَینِ».(1)
ترجمه: گناهی که نعمت ها را تغییر مى دهد، تجاوز به حقوق دیگران است. گناهى که پشیمانى مى آورد، قتل است. گناهى که گرفتارى ایجاد مى کند، ظلم است. گناهى که آبرو مى بَرد، شرابخوارى است. گناهى که جلوى روزى را مى گیرد، زناست. گناهى که مرگ را شتاب مى بخشد، قطع رابطه با خویشان است. گناهى که مانع استجابت دعا مى شود و زندگى را تیره و تار مى کند، نافرمانى از پدر مادر است.

در مقابل، اعمال نیک نیز همان طور که دارای آثار تکلیفی واخروی است، در دنیا نیز آثار وضعی خود را به دنبال دارد، همان طور که در خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‏ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا يَكْسِبُون‏»(2)
و اگر اهل شهرها و آبادى‏ها ايمان مى‏آوردند و پرهيزكارى پيشه مى‏كردند، يقيناً [درهاىِ‏] بركاتى از آسمان و زمين را بر آنان مى‏ گشوديم، ولى تكذيب كردند، ما هم آنان را به كيفر اعمالى كه همواره مرتكب مى‏ شدند (به عذابى سخت‏) گرفتيم‏.

در روایات مختلف نیز به این آثار اشاره شده است، مثل نقش صله رحم در طولانی شدن عمر، همان طور که از امام رضا(ع) روایت شده است:

«مَا نَعْلَمُ شَيْئاً يَزِيدُ فِي الْعُمُرِ إِلَّا صِلَةَ الرَّحِم‏» (3)
ما برای زیاد شدن عمر، وسیله‌ای جز صله رحم نمی‌شناسیم.

پس صرف توبه و نیت بر تغییر رفتار نمی‌تواند آثار وضعی را از بین ببرد، اما توجه به دو نکته لازم است:

نکته اول: عدم تاثیر توبه در رفع آثار وضعی اعمال به این معنا که نفس توبه، تأثیری در آثار وضعی ندارد، اما بنده می‌تواند رفع این آثار را در ضمن توبه از خداوند بخواهد، توضیح مطلب این که رفع آثار وضعی با توبه، مبتنی بر این است که انسان مورد غفران الهی قرار بگیرد، یا مورد عفو او، آنچه که از آیات و تفاسیر فهمیده می‌شود این است که مغفرت یعنی پوشاندن گناهان و یا به تعبیری محو نمودن گناهان انسان، اما «عفو» به معنای محو کردن آثار آن چیز است، كه در مورد گناه هم شامل آثار طبيعى آن مى‏شود، و هم شامل مجازات آن.(4)
بنا بر اين طبق آیه شریفه 286 سوره بقره: «وَ اعْفُ عَنَّا وَ اغْفِرْ لَنا وَ ارْحَمْنا» مؤمنان در دعا و توبه هم از خدا مى‏خواهند گناهانشان را بپوشاند و هم آثار وضعى و تكوينى آن را از روح و روانشان بزدايد و هم كيفر آن را از آنان بردارد.(5)

نکته دوم: این که مومنین باید بعد از اظهار توبه و پشیمانی، و طلب رفع آثار وضعی گناهان از خداوند، باید با اعمال نیک آثار وضعی گناهان را رفع نمایند، چرا که خود اعمال نیک نیز با توجه به آثار وضعی که دارند، به مرور آثار وضعی گناهان را از بین می‌برند، همان طور که قرآن کریم می فرماید:

«إِنَّ الحْسنَاتِ يُذْهِبنَ السيِّئَاتِ»؛ يقيناً نيكى‏ ها بدى‏ها را از ميان مى‏ برند.(6)

به همین خاطر است که قرآن کریم بعد از توبه، انسان ها را به عمل صالح دعوت می‌کند:

«ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذينَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهالَةٍ ثُمَّ تابُوا مِنْ بَعْدِ ذلِكَ وَ أَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِها لَغَفُورٌ رَحيمٌ» (7)
آن گاه پروردگارت به كسانى كه از روى نادانى كار زشت مرتكب شدند، و بعد از آن توبه كردند و (رفتار خویش را) اصلاح نمودند، (لطف و عنايت دارد) زيرا پروردگارت پس از آن (توبه و اصلاح) بسيار آمرزنده و مهربان است.‏

با این تفاصیل روشن می شود که چرا امیرالمومنین(ع) در بیان شروط توبه، چشاندن رنج عبادت به بدن را در مقابل لذت گناه، از شروط (کمال) توبه میداند.(8)

همچنین پیامبر(ص) می فرمایند: «در عقب هر گناهی عبادت کن تا آن را محو کند.(9)

ملا احمد نراقی، عالم بزرگ اخلاق اسلامی نیز در کتاب «معراج السعادة» می‌نویسد:
«پس باید توبه کار ، طاعاتی که ضدّ آن معاصی است انجام دهد تا اثر معصیت را بزداید ، زیرا هر مرضی به ضدّ آن محو می شود. پس اگر در مجامع لهو و لعب ، غنا شنیده باشد کفّارۀ آن را به شنیدن قرآن و مواعظ و احادیث و نشستن در مساجد و امثال آن کند. و کفّارۀ شرب خمر را به ریاضت نفس و تشنگی نماید. و کفّاره خوردن چیز حرام را بعد از تصدّق قیمت آن ، روزه داشتن و کم خوردن کند. و همچنین هر چیزی را به مناسب آن معالجه کند تا اثر گناه محو شود. و اگر چه دفع آن عبادت دیگر غیر مناسب هم ممکن است لیکن معالجه مناسب ، زودتر اثر میکند»(10)
______________________________

1. کلینی، محمد، الكافي، دار الكتب الإسلامية، چاپ چهارم، 1407ق، تهران، ج2، ص447.
2. اعراف:7/96.
3. کلینی، محمد، الکافی، ج2، ص152.
4. طباطبایی، محمد حسین، المیزان، نشر جامعه‏ى مدرسين‏، چاپ پنجم، 1417ق، قم، ج2، 445؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیة، چاپ اول، 1374ش، تهران،، ج2، ص404.
5. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج2، ص404
6. هود:11/114.
7. نحل:16/119.
8. دیلمی، ارشاد القلوب، ترجمه هدایت الله مسترحمی، نشر مصطفوى‏، چاپ سوم، 1349ش، تهران، ج1، ص111.
9. فیض کاشانی، ملا محسن، محجة البیضاء، ج 7، ص 19.
10. معراج السعادة، باب چهارم، مقام پنجم، مبحث شرایط توبه از نظر امام علی(ع).

منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سوالات شرعی

برای خانم ها، جذابیت اجتماعی آقایان، و برای آقایان جذابیت جسمانی خانم ها مهم است. پس

یک مرد خوب باید در اجتماع و مهمانی ها، مخصوصا در جمع خانواده همسر، به وجهه اجتماعی

و رفتار خود توجه ویژه کرده و به همسرش و رفتار با او در جمع دیگران توجه کند. برای همین

است که خانم ها بعد از مهمانی، از این که شوهرشان کنار سفره نزدیک آنها نبوده یا در جمع

خانوادگی جدا از زنش نشسته است، احساس بدی دارند و گاهی آن را ابراز می کنند. خانم ها

نیز همان گونه که اسلام عزیز سفارش ویژه کرده است، باید به وضعیت جسمانی، رفتاری،

پوششی خود در مقابل همسرشان توجه نمایند.

. رازهای تسخیر قلب همسر، مسلم داودی نژاد، انتشارات مهردلدار، جلد سوم، صفحه 46

آيه شماره 52  از سوره مبارکه طه

قَالَ عِلْمُهَا عِندَ رَبىّ‏ِ فىِ كِتَابٍ لَّا يَضِلُّ رَبىّ‏ِ وَ لَا يَنسىَ

گفت: «آگاهی مربوط به آنها، نزد پروردگارم در کتابی ثبت است; پروردگارم هرگز گمراه نمی‏شود، و فراموش نمی‏کند (و آنچه شایسته آنهاست به ایشان می‏دهد)!

1- در تشكیلات الهى، همه چیز حساب وكتاب دارد. «فى كتاب»

2- كتاب الهى بسیار با عظمت وبزرگ است. «كتابٍ» نكره آمده است.

3- در علم خداوند خطا راه ندارد. «لایضّل ربّى و لاینسى» (سهو و خطادر مورد كسانى است كه واقعیت را نمى‏ دانند،

امّا در مورد خداوندى كه ظاهر و باطن هر چیز را همان گونه كه هست مى‏ داند، هرگز احتمال خطا وجود ندارد.)

4- علم انسان دو آفت دارد؛ یا از ابتدا اشتباه مى‏ فهمد و حقیقت را گم مى‏ كند و یا بعد از فهمیدن فراموش مى‏ كند، 

امّا علم خداوند از این آفات مبرّاست. «لایضّل ربّى و لا ینسى»

اولین پرچم درزمان پیامبراکرم را چه کسی حمل کرد؟

در سيره ابن هشام از ابن اسحاق نقل مي‌كند: آنچه كه به ما رسيده‌اين است كه اولين پرچم را پيامبر اكرم براي عبيده بن حارث پسر عموي خود بست و او را به سوي دشمن روانه كرد و‌اين را صحيح ميداند. در مقابل عده‌اي گفتند كه اولين پرچم را پيامبر براي عمويش حمزه بست. ابن هشام‌اين را قبول نمي‌كند و مي‌گويد: ممكن است اعزام حضرت حمزه و عبيده در يك زمان بوده و براي مردم متشبه شده است و اشعاري منسوب به حضرت حمزه است كه ابن هشام مي‌گويد ‌اين اشعار دلالت مي‌كند كه اولين پرچم مال اوست ولي اهل فن شعر انتساب‌اين اشعار را به حمزه نمي‌پذيرند. واقدي اولين پرچم را از آن حضرت حمزه مي‌داند و سريه او را در ماه هفتم هجرت و سريه عبيده در ماه هشتم مي‌داند.

.غلام‌محسن محرمي، پرچم و پرچمداري در عرب و اسلام، مجله معرفت شماره 13.

ناشتا

و يشرب بكرة كل يوم جرعة ماء حار.

و يجتنب اكل البقول كالكرفس و النعناع و الجرجير.

در اين ماه نيكو است كه هر صبح جرعه‏اى از آب گرم بياشامند و از خوردن سبزيجاتى مانند كرفس و نعناع و ترتيزك (بيجارى) دورى كرد.

در ماه آخر پائيز بدن از لحاظ تبديل و تحليل مواد تركيبى بسيار تنبل است، سستى بر اعصاب غلبه مى‏كند و يكنوع حالت ضعف و كسالت كه خميازه و چرت از عوارض مشهود آنست بانسان دست ميدهد كرفس و نعناع گرچه از سبزيجات مقوى هستند ولى از نظر آنكه منوم (خواب‏آور) نيز مى‏باشند و اعصاب را تسكين مى‏دهند خوردن آنها بر ضعف و كسالت مى‏افزايد، تره تيزك فشار خون را پائين مى‏آورد و از اين جهت در آخر پائيز كه قاعدتا خون فشارى زياده از حد لزوم ندارد مصلحت نيست.

آشاميدن آب گرم در صبح خصوص ناشتا ضربان قلب را شديد مى‏كند و با اين عمل يكنوع هيجانى در اعصاب و مجارى خون پديد مى‏آورد و اين بهترين نتيجه‏اى است كه در آخرين ماه پائيز از خوردن آب گرم مى‏توان گرفت زيرا همان طور كه گذشت عمده علت كسالتها و سستى‏ها در آخرين ماه پائيز از تسكين افراطى اعصاب و كندى جريان خونست علاوه آشاميدن آب گرم صبح ناشتا امعاء و احشاء را نرم كرده اشتها را زياد و كار هضم را تسهيل مينمايد.

طب الرضا عليه السلام / ترجمه امير صادقى، ص: 166